"Een bijzonder kasteel."

Ooit stonden er in de buurt van Oudorp twee kastelen: de Middelburg en de Nieuwburg. Ze werden gebouwd om de verbindingsweg van Alkmaar naar Oudorp, de Munnikenweg, te beschermen. Deze dijk was belangrijk bij de strijd van de Hollanders tegen de West-Friezen.

De Middelburg, zo genoemd omdat hij tussen de Torenburg (het oudste van de drie kastelen en gebouwd net ten noorden van Alkmaar door graaf Willem II) en de Nieuwburg inlag.

Van Floris V werd altijd aangenomen dat hij de vierkante burchten in Nederland heeft geïntroduceerd, doch nu denkt men dat zijn vader Willem II dat heeft gedaan. Van de Middelburg werd gedacht dat het het kleinste kasteel van Floris V was. Men beschouwde het louter als een woontorenkasteel (donjon) met een beperkt terrein. In 1942 zijn onder leiding van de kastelen-archeoloog Renaud de funderingen opgegraven en bestudeerd. Tijdens dit onderzoek werden ook veel gebruiksvoorwerpen gevonden. Daarna zijn de funderingen weer bedekt.

Kasteel de Middelburg: schets uit 1725 door A. Rademaker

Geen / collectie Regionaal Archief Alkmaar / PR 1001365.

Door geofysisch archeologische onderzoek in 2019 is men meer te weten gekomen. Het kasteelterrein was aanzienlijk groter dan gedacht. Het was omgeven door een kring van vier grachten en had een zwaar verdedigbare voorpoort die via een brug over een gracht op de hoofdburcht uitkwam. De zware voorpoort blijkt een barbacane te zijn. Dit is een versterkte buitenpost, vaak in de vorm van een vestingtoren of dubbele vestingtoren boven een poort of brug ter verdediging. Dat laatste is erg uniek voor een Nederlandse kasteel. De voorburcht was zeer waarschijnlijk aan de andere kant van de huidige vaart gelegen, ten oosten van het kasteelterrein en is waarschijnlijk omwald geweest.

Nu is er bijna niets meer te zien van het kasteel. In 1517 stak de Friese krijgsheer Grote Pier met zijn bende van Friezen en Geldersen de twee overgebleven kastelen in brand tijdens de plundering van Alkmaar. De kastelen werden vervolgens door het stadsbestuur van Alkmaar gesloopt.

Alleen het terrein met de omringende gracht is nog te zien vanaf de Munnikenweg.